Kỳ 20.
Cổng thành nặng nề vừa mở, tám người dân ì ạch, chậm chạp khênh Nguyễn Nhạc vào khỏi cổng thành. Nhanh như chớp một ngưởi rút then cài cũi ra, cùng lúc bảy người rút gươm lia chết những tên lính gác. Nguyễn Nhạc giả nhảy từ cũi ra lao vào đâm Nguyễn Khắc Tuyên. Nguyễn Khăc Tuyên quá sợ hãi, đáng lý hô 1 vạn quân ra chiến đấu thì lại chạy ra cổng sau phi ngựa lên phía Bắc, 100 bách tính cũng lao vào thành ném tạc đạn, chém giết. 2000 quân của Nguyễn Huệ và Trần Quang Diệu gần đó hò reo vang dậy xông vào phủ thành Quy Nhơn. Đạn nổ, khói lửa mịt mù, gươm giáo tung hoành theo những thế võ Tây Sơn, phút chốc 5000 quân giữ thành bị giết, số còn lại đầu hàng. Quân Tây Sơn chiếm phủ thành Quy Nhơn, một vị trí xung yếu về quân sự, chính trị, địa bàn chiến lược cắt đôi thế lực nhà Nguyễn, bàn đạp tấn công Quảng Ngãi, Quảng Nam, Phú Xuân, tấn công Phú Yên, Diên Khánh, Bình Thuận, Trấn Biên và Gia Định.
Trong phủ thành Quy Nhơn, Nguyễn Nhạc họp các tướng và nói:
-Tướng quân Nguyễn Văn Bảo:
-Dạ, có mạt tướng.
-Để tăng cường số lượng quân lương, nay tướng quân cùng tướng quân Phan Văn Trị đem quân đánh chiếm kho lương ở Cang Rang và Nước Ngọt.
-Mạt tướng tuân lệnh.
Tướng quân Ngô Văn Sở:
-Dạ, có mạt tướng.
-Tướng quân lĩnh chức Chinh Nam đại tướng quân. Các tướng quân Nguyễn Văn Lộc, Lê Văn Hưng, Nguyễn Lữ, Võ Văn Cao do Ngô Văn Sở thống lĩnh đánh chiếm ba phủ Phú Yên, Diên Khánh, Bình Thuận.
-Chúng mạt tướng tuân lệnh.
Hai ngày sau trong phủ thành Quy Nhơn thám mã về báo cho Nguyễn Nhạc:
-Dạ bẩm chúa công, tướng quân Phan Văn Trị, Nguyễn Văn Bảo đã đánh chiếm được hai kho lương thực ở Cang Rang và Nước Ngọt, Viên quan giữ kho Khâm Bai Lương bị giết chết, Đốc Trưng Bằng đã chạy thoát.Toàn bộ quân lương đã được đưa về phủ thành Quy Nhơn.
-Làm tốt lắm.
Nửa tháng sau lại có thám mã về báo:
-Dạ bẩm chúa công, Chinh Nam đại tướng quân Ngô Văn Sở và các tướng đã thắng lớn, đánh chiếm được ba phủ Phú Yên, Diên Khánh và Bình Thuận. Quân Nguyễn ở ba phủ đã mở cửa thành đầu hàng. Địa bàn của ta đã kéo dài từ Quy Nhơn đến Bình Thuận ạ. Tướng Nguyễn là Nguyễn Văn Hiến bị giết, Tướng Nguyễn Khoa Kiên bị bắt sống.
Nguyễn Nhạc nói:
-Truyền gọi đại tướng Ngô Văn Sở về Quy Nhơn, để tướng Nguyễn Văn Lộc, Lê Văn Hưng, Võ Văn Cao ở lại trấn giữ ba nơi.
-Dạ, tuân lệnh chúa công.
III
Tháng 11 năm 1773, trời mùa đông của xứ Thuận Hóa mây u ám, gió se lạnh. Núi Ngự Bình phủ đầy sương bay vật vờ bảng lảng soi mình xuống sông Hương xanh ngắt lững lờ trôi. Phủ chúa Nguyễn xa hoa lộng lẫy lầu son gác tía cũng mang một màu buồn bã.
Nhìn lại quá khứ năm 1687, chúa Nguyễn Phúc Thái dời phủ từ làng Kim Long về làng Phú Xuân, huyện Hương Trà. Năm 1712, chúa Nguyễn Phúc Chú lại dời phủ về làng Bác Vọng, huyện Quảng Điền. Năm 1738, Nguyễn Phúc Khoát ngồi vào ghế chúa lại dời phủ từ Bác Vọng về lại Phú Xuân. Phủ chúa nhìn ra sông Hương uốn khúc, mộng mơ, có núi Ngự Bình cao 25 trượng tọa lạc giữa vùng đồng bằng với đỉnh núi bằng phẳng cho mây bay phủ sớm chiều. Hai bên là cồn Hến, cồn Dã Viên tạo nên tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ cho phủ chúa. Sông Hương nằm giữa hai cồn cong như cánh cung mang lại sinh khí cho đô thành.
Trong phủ mùa đông năm 1773, chúa Định Vương Nguyễn Phúc Thuần cùng quyền thần Quốc phó Trương Phúc Loan đang thiết triều. Ngồi dưới là đông đủ bá quan văn võ. Trương Phúc Loan với bộ mặt béo phị, đôi mắt ti hí gian manh nhìn khắp lượt bá quan văn võ, hắng giọng và nói thay chúa Nguyễn Phúc Thuần.
-Bá quan văn võ có biết tình hình nguy cấp của đất nước không? Ở ấp Tây Sơn, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ do Nguyễn Nhạc cầm đầu nổi loạn từ năm 1771. Nguyễn Nhạc tự xưng là Tây Sơn Vương. Bọn giặc cỏ đã đánh chiếm các huyện Tuy Viễn, Phù Ly, Bồng Sơn. Năm nay, chúng đã đánh chiếm phủ thành Quy Nhơn, một địa điểm trọng yếu về kinh tế, quân sự của nước nhà. Chúng đã tiến quân về phía Nam đánh chiếm ba phủ Phú Yên, Diên Khánh và Bình Thuận. Chúng đang chuẩn bị lực lượng tấn công ra Bắc Quy Nhơn, chiếm các phủ Quảng Ngãi và Quảng Nam. Nay để tiêu trừ giặc cỏ, thay mặt chúa công ta cử binh như sau:
-Phò mã Chưởng cơ Nguyễn Hữu Thống.
-Dạ có mạt tướng.
-Cai cơ Phan Tiến.
-Dạ có mạt tướng.
-Cai đội Nguyễn Vệ.
-Dạ có mạt tướng.
-Tổng nhung Tôn Sùng.
-Dạ có mạt tướng.
-Tán Lý Đỗ Văn Hoảng.
-Dạ có mạt tướng.
-Tướng quân Nguyễn Hữu Sách.
-Dạ có mạt tướng.
-Các tướng quân đem 7 vạn quân, 200 chiến thuyền vào Quy Nhơn, diệt bọn giặc cỏ phản tặc Tây Sơn.
-Chúng mạt tướng tuân lệnh chúa công, tuân lệnh Quốc phó.
Hôm sau, quân Nguyễn chia làm hai đạo. Đạo bộ binh do Chưởng cơ Nguyễn Vệ chỉ huy, thủy binh do Tổng Nhung Tôn Sùng chỉ huy rầm rộ tiến vào Quy Nhơn. Quân bộ đi rung chuyển đường đất, cờ vàng bay rợp trời. Ngoài biển các chiến thuyền đè sóng, rẽ nước tiến xuống phương Nam.
Tại phủ thành Quy Nhơn, Nguyễn Nhạc được tin thám mã cấp báo:
-Dạ bẩm chúa công, 7 vạn quân Nguyễn đã tiến vào Quảng Nam, đang tiến vào đánh Quy Nhơn.
-Dạ bẩm chúa công, 200 chiến thuyền quân Nguyễn đang tiến xuống phía Nam chuẩn bị đánh Quy Nhơn.
Nguyễn Nhạc nói:
-Cho gọi tướng quân Lý Tài, Tập Đình, Nguyễn Tằng Long và Phan Văn Lân vào đây.
-Dạ, tuân lệnh chúa công.
Lý Tài, Tập Đình, Nguyễn Tằng Long và Phan Văn Lân vào:
-Chúa công, chúng mạt tướng có mặt.
Nguyễn Nhạc ra lệnh:
-Tướng quân Tập Đình nghe lệnh.
-Dạ, có mạt tướng.
-Tướng quân cùng với tướng quân Phan Văn Lân đem 2 vạn quân đi tả quân theo đường thiên lý tiến ra Quảng Ngãi diệt địch.
-Chúng mạt tướng tuân lệnh.
-Tướng quân Lý Tài.
-Tướng quân cùng tướng Nguyễn Tằng Long đem 2 vạn quân đi cánh hữu theo đường thiên lý ra Quảng Ngãi diệt địch.
-Chúng mạt tướng tuân lệnh.
-Ta sẽ chỉ huy 3 vạn quân chi viện cho cánh tả hữu. Các tướng quân cho quân sĩ xuất phát ngay hôm nay.
-Dạ, chúng mạt tướng tuân lệnh chúa công.
Nguyễn Nhạc cưỡi voi, các tướng đi ngựa. Bảy vạn quân quân phục nâu, đầu buộc khăn đỏ, cờ đỏ rợp trời. Khí thế đội quân nông dân vùng lên thật là hùng tráng.
(Còn nữa)
CVL
