Những khẩu cơm lam tròn trĩnh xinh xinh, khoác trên mình tấm áo lụa màu trắng nõn nà óng ả, thơm mùi nếp mới, thứ nếp cái đầu mùa mới quyến rũ làm sao.
Cả đợt nắng vừa qua những thửa ruộng nếp đã gặp xong. Hạt gạo được nắng tròn vo, ngả màu trắng đục, thơm dẻo tuyệt vời.
Để làm được ống cơm lam đạt tiêu chuẩn cũng không hề đơn giản. Trước tiên phải chọn ống lam: Đó là những cây tre gai, hoặc cây hóp, chỉ có hai loại này khi lam mới có được lớp màng mỏng ( áo lụa) bọc lấy hạt gạo thành ống cơm lam.
Chọn cây rồi, đẵn thành từng ống, cho gạo vào già nửa ống ( không cho chặt quá để còn chờ gạo nở ra là vừa) Đổ nước vào, ngâm từ chiều. Nút ống bằng lá chuối khô. Đến tối cả nhà ngồi quây quần bên bếp lửa ấm mùa đông là lúc đốt ống lam hợp lý nhất. Đốt ông lam cũng phải khéo léo, sao cho cơm chín tới mà không bị cháy xém, không bị lỏi ( chỗ sống chỗ chín) Không bị ám khói nữa. Nếu cơm lam mà có mùi khói là vứt...
Sáng hôm sau dậy sớm, dùng dao sắc dóc ống lam. Dóc bỏ phần đốt cháy bên ngoài. Thao tác này cũng cần phải nhẹ nhàng khéo léo để đảm bảo giữ được lớp áo lụa mỏng của ống lam.
Hình thức đẹp, đảm bảo vị dẻo thơm và mùi hương đặc trưng của cơm lam.
Chỉ là cơm nếp nấu trong ống tre, nhưng hương vị khác hẳn với nấu trong nồi cơm điện các bác ạ. Ở đây đôi lúc đi làm nương, người ta nấu tất cả bằng ống tre: Từ luộc rau, luộc thịt, luộc sắn. Cơm thì gói sẵn ở nhà đi. Chỉ là những thực phẩm quen thuộc, nhưng khi được lam trong ống sẽ cho ta hương vị rất khác biệt, cảm giác ngon hơn rất nhiều. Đó cũng là những nét rất riêng biệt chỉ có ở các bản làng miền núi.
Bao người con xa quê vẫn đau đáu nhớ về những bản sắc riêng của dân tộc mình. Đó là hơi thở, là sự sống là hồn quê, cũng như cây đa giếng nước mái đình của một làng miền xuôi nào đó..
Khi chất quê đã ngấm vào máu thịt thì đâu có dễ gì quên được. Dù đi đâu xa cũng chỉ mong một ngày được trở về sống trọn với quê hương. Được thưởng thức ống cơm lam đầu mùa thơm dẻo mới thú vị làm sao.
Ngày 15/12/2021
Theo Chuyện làng quê
