Chiều qua, dạo quanh chợ hoa cây cảnh định kiếm tìm cho mình một cây vừa ý để trang trí nhà trong mấy ngày Tết Nhâm Dần sắp tới, tôi bỗng thảng thốt bâng khuâng và cả xốn xang khi bắt gặp mùi hương dịu nhẹ, thanh khiết lan toả không gian: mùi hoa bưởi! Mùi hoa toả ra từ những cây bưởi cảnh với những chùm quả vàng ươm, những búp non xanh đang chúm chím nụ như vẫy gọi Xuân về.
Mùi hương dìu dịu, ngan ngát ấy đã làm tôi mê mẩn một thời trai trẻ khi đọc những lời thơ e ấp của nữ sĩ Phan Thị Thanh Nhàn: “Nào ai đã một lần dám nói/ Hương bưởi thơm cho lòng bối rối…Cô gái như chùm hoa lặng lẽ/ Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu… Họ chia tay vẫn chẳng nói điều gì/ Mà hương thầm vương vấn mãi người đi” (Hương thầm). Và, đến ngày nhập ngũ tôi cứ mong có người bạn gái mang chiếc khăn có mùi hương e ấp ấy…
Hoa bưởi là loài hoa dân dã, quen thuộc của vùng nông thôn Việt Nam; nó là biểu tượng cho tình yêu giản dị trong sáng của đôi lứa yêu nhau những năm 70 của thế kỷ trước. Hoa nở vào dịp sắp sang Xuân và kéo đến tháng Ba, khi đó những đóa hoa đã bắt đầu kết thành trái để rồi tiếp tục hành trình mới dâng hương vị cho đời. Ở bất cứ vùng quê nào trên khắp mọi miền đất nước, ta cũng bắt gặp loài hoa thân thương gần gũi này. Không kiêu sa, đài các; hoa bưởi có một vẻ đẹp dịu dàng, với mùi thơm quyến rũ, tinh khôi. Mùi hương ấy khó có thể cắt nghĩa được, nhưng lại mang đến cho người dân quê cảm giác thật bình yên, nó cứ âm thầm mang đến sự sảng khoái đến nao nao khi ưỡn căng lồng ngực tận hưởng không khí trong lành đang lan toả đâu đây. Lúc bình minh, nắng mai vừa ló rạng, khi những giọt sương chưa kịp tan, còn đọng trên chùm hoa bưởi ta có cảm giác như những giọt pha lê đang tạo dáng cho loài hoa thêm phần quyến rũ. Màu trắng của cánh hoa, màu vàng của nhụy cùng với màu xanh mướt của lá, làm nên một nét đẹp thanh sơ giản dị; khiến cho ta có được sự thư thái đến vô bờ. Hoà vào nét tinh khôi của buổi sớm mai ấy là tiếng những con chim khuyên ríu rít sau vòm lá giúp mọi người ngập tràn năng lượng trong những ngày xuân.
Ai đã từng gắn bó tuổi thơ với vùng quê, với những cây bưởi mang bao chùm hoa lặng lẽ khoe sắc, toả hương và kết trái bên thềm nhà, ngoài vườn mới cảm nhận hết được niềm yêu vô bờ với loài hoa nhỏ bé, đầy ma lực này. Hoa bưởi là loại cụm hoa chùm ở nách lá, gồm 7-10 hoa to; phía ngoài là 5 cánh trắng bao lấy nhuỵ và trong cùng là đài hoa. Đây là loại hoa lưỡng tính, khi cánh hoa đã xoè to và bắt đầu cụp lại về phía cuống, ấy là lúc hoa đã bắt đầu ra quả. Những quả bưởi nho nhỏ non xanh chắt lấy tinh tuý của đất trời cứ lớn dần theo thời gian rồi dâng cho người những chùm quả đa dạng sắc màu với bao múi ngọt chua để bày mâm cúng gia tiên đón Tết Trung thu cùng Tết Nguyên đán mang Xuân nồng ấm đoàn viên đến mọi nhà.
Hoa bưởi tinh khôi, hoa bưởi chở nét thật thà chân chất của người dân sống sau luỹ tre làng thuở xa xưa. Hương thơm hoa bưởi như một minh chứng tình yêu, thắm đượm, ngạt ngào của những người lính sắp ra chiến trận và các cô gái thôn quê ngày trước. Mùi hương bưởi giúp cho ta giải cảm, khiến ta thư giãn, giảm stress. Không chỉ thế, nó còn như một thứ thần dược khi giải rượu, giúp tỉnh táo, minh mẫn mỗi khi gặp tiết Xuân sang vui đến độ quên về. Các nàng thiếu nữ xưa, khi đã đến tuổi biết làm duyên dùng hoa bưởi để nấu nước gội đầu, làm cho mái tóc thêm dày và đen mượt, khi đến gần họ cứ thấy mùi hương thoang thoảng. Những cánh hoa bưởi còn được dùng để ướp với đường nấu chè sen tạo thành món ăn vừa sang trọng vừa quyến rũ đến mê người.
Thời nhỏ, tôi thường được hít hà hương bưởi, được trèo lên cây bưởi để hái những chùm hoa để bà và mẹ nấu nước gội đầu; còn những món ăn kiểu chè bưởi xứ Huế thì chỉ được nghe chứ thời ấy đường khan hiếm lắm, nói chi đến đường kính trắng? Lớn lên chút nữa, khi con tim đã biết rạo rực trước bạn khác phái; cứ mỗi mùa Xuân đến; đi dọc con đường giữa làng nghe hương bưởi dịu êm mà thấy lòng rạo rực, xôn xao.
Hoa bưởi cứ dịu dàng, thanh sơ, giản dị song hành cùng người dân đất Việt và lặng lẽ dâng cho đời tất cả những gì đẹp nhất của nó. Mỗi độ Xuân về, khi những làn mưa bụi bay bay, thoảng nghe trong gió mùi hương ngan ngát lại thấy lâng lâng xao xuyến. Dẫu rằng khi nhân loại tiến sang thế kỷ mới, có nhiều loài hoa quyến rũ hơn, sang trọng hơn thì hoa bưởi vẫn dịu dàng e ấp mang bao tình yêu và khát vọng của con người… Thấp thoáng sau những chùm hoa bưởi dịu dàng tinh khiết ấy tôi như thấy tình cảm của các cô cậu thời mới lớn:
“Nhớ mãi mùi hương bưởi ấy/ Theo tôi suốt quãng đường dài/ Hương bưởi mối tình thơ dại/ Nhớ hoài hình bóng của ai”.
