Thứ 6, ngày 16 tháng 8, 2019, 8:36:21 Chiều

Tết Xíp Xí có phải là tết đón năm mới của cư dân Tày - Thái ?

TS Trần Hữu Sơn

22:28 21/08/2021

Bây giờ hầu hết các tộc người Tày - Thái (Tày, Thái, Nùng, Giáy, Sán Chay, Bố Y...) đều ăn tết Nguyên đán như người Kinh. Nhưng ngày xưa, họ đón năm mới vào tháng mấy? Tết mừng năm mới tên là gi?

Để trả lời được hai câu hỏi trên rất khó. Vì các tộc người chuyển sang ăn tết Nguyên đán từ rất lâu rồi. Dấu vết tết năm mới cổ truyền có còn lại chỉ là một vài mảnh vỡ của phong tục, trò chơi, lễ vật. Vậy, ta thử tìm các mảnh vỡ ghép lại xem sao.

Người Thái Nghĩa Lộ (Yên Bái) thường mổ vịt vào Tết Xíp xí với quan niệm xua đi những đen đủi trong năm. Ảnh: //www.yenbai.gov.vn/

Vào dịp tết Xíp xí (tết 14 tháng 7) âm lịch năm 1980, ông Lò Văn Tâm, Giám đốc đài truyền thanh huyện Văn Chấn (Yên Bái) là trí thức người Thái cho tôi xem cuốn lịch Thái cổ. Ông dịch qua cho tôi nghe. Tôi rất ngạc nhiên tháng 7 âm (tháng có tết Xíp xí) là tháng 1 - tháng mở đầu năm mới của lịch Thái (bương chiêng). Như vậy lịch người Thái đen ở Mường Lò bắt đầu từ tháng 7. Khi tôi hỏi ngày nào là ngày đón mừng năm mới như ngày mùng một tết của người Kinh. Ông Tâm nghĩ một lát rồi nói: người Thái Mường Lò chỉ có ngày 14 là ngày ăn tết to nhất. Ông còn cho biết thêm ngày tết Xíp xí là ngày tết to như tết nguyên đán. Các nghệ nhân nhà nghiên cứu văn hoá dân gian người Tày (nghệ nhân Ma Thanh Sợi), người Nùng (ông Nùng Chản Phìn), người Giáy (ông Sần Cháng) đều cho rằng tết tháng 7 Xíp xí là tết to của dân tộc mình. Về nghi lễ, phong tục có nhiều dấu vết của lễ đón năm mới. Ông Lò Văn Tâm và một số thầy cúng ở Mường Lò cho biết ngày Xíp xí phải làm 5 lễ cúng: cúng tổ tiên ma nhà, cúng ma ruộng, cúng vía trâu, cúng ma họ ngoại, cúng Then (người làm then). Các lễ cúng này là nghi lễ chính trong lễ mừng năm mới (tết Nguyên đán) hiện nay. Theo cố PGS TS Hoàng Lương, tết Xíp xí của người Thái trắng ở Sơn La cũng có nhiều phong tục đặc sắc như lễ cúng tổ tiên, lễ cúng thần đất thần nước, lễ cúng trâu và nông cụ. Tết này còn gọi là tết trẻ em. Đặc biệt các sinh hoạt trai gái giao duyên mang tính phồn thực cũng diễn ra ở các khu rừng, bờ suối... mong mùa màng tốt tươi, con người sinh sôi... Lễ Xíp xí của người Tày còn có tục con gái cùng chồng con về thăm, tặng vịt cho ông bà ngoại như ngày mùng 2 tết Nguyên đán. Có lẽ ngày xưa, tết đón năm mới của người Tày - Thái là tết Xíp xí chăng? Sau đồng bào tiếp nhận tết Nguyên đán thì một số nghi lễ, lễ vật, phong tục tết tháng 7 vẫn còn lưu các mảnh vỡ trong ngày tết nguyên đán hiện nay.

Và năm mới của cư dân nhóm ngôn ngữ Tày Thái bắt đầu từ tháng 7 (tháng 1 theo lịch cổ người Thái).

Hotline: 03 6690 8888 | Email: [email protected]

Bình luận

Cùng chủ đề

gowin99 - Xã hội

Vĩnh biệt Nhà thơ Trương Vĩnh Tuấn: Người giữ lửa cho nền thơ ca Việt Nam

Ngày 3 tháng 11 năm 2024, làng văn học Việt Nam đón nhận một tin buồn. Nhà thơ Trương Vĩnh...

gowin99 - Xã hội

Gia Lai: Chương trình nghệ thuật “Vũ khúc Dã quỳ - Chư Đang Ya 2024” đậm chất Tây Nguyên

Với những tiết mục được dàn dựng công phu, sân khấu hoành tráng, Chương trình nghệ thuật "Vũ khúc Dã...

gowin99 - Xã hội

Di sản văn hoá của thế giới (Phần 1)

Dãy Himalaya hùng vĩ không chỉ là đích đến của những người leo núi mạo hiểm từ khắp nơi trên...

Mới cập nhật

Vĩnh biệt Nhà thơ Trương Vĩnh Tuấn: Người giữ lửa cho nền thơ ca Việt Nam

Ngày 3 tháng 11 năm 2024, làng văn học Việt Nam đón nhận một tin buồn. Nhà thơ Trương Vĩnh Tuấn, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Văn Nghệ, đã từ trần tại quê nhà ở Vĩnh Phúc, hưởng thọ 79 tuổi. Ông là một trong những tên tuổi nổi bật của làng văn học nước nhà, để lại dấu ấn sâu sắc qua những tác phẩm thơ ca và văn xuôi, cũng như tinh thần đấu tranh không ngừng cho nghệ thuật.

6 giờ trước gowin99 - Xã hội

"Đừng để chuyện tăng thuế trở thành rào cản cho sự phát triển gowin99 "

Dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) liên quan tới hoạt động gowin99 , triển lãm, thể dục thể thao, biểu diễn nghệ thuật, sản xuất phim, nhập khẩu, phát hành phim và chiếu phim đang được các chuyên gia và nhiều người hoạt động về gowin99 quan tâm. Theo quy định hiện nay, lĩnh vực này hưởng thế suất thuế giá trị gia tăng là 5%. Theo dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), các hàng hóa, dịch vụ trên bị đưa khỏi danh mục được hưởng thuế suất 5% (tức là phải chịu mức thuế 10%).

8 giờ trước Thời cuộc

Gia Lai: Chương trình nghệ thuật “Vũ khúc Dã quỳ - Chư Đang Ya 2024” đậm chất Tây Nguyên

Với những tiết mục được dàn dựng công phu, sân khấu hoành tráng, Chương trình nghệ thuật "Vũ khúc Dã quỳ-Chư Đang Ya 2024" tại Gia Lai hứa hẹn là đêm hội rực rỡ đan xen hài hòa giữa công nghệ hiện đại và âm nhạc đậm chất đại ngàn Tây Nguyên, tạo ra điểm nhấn ấn tượng hấp dẫn du khách đến với Gia Lai trong khuôn khổ “Tuần lễ Hoa dã quỳ - Núi lửa Chư Đang Ya” diễn ra từ ngày 6 đến 12/11.

8 giờ trước gowin99 - Xã hội

Di sản văn hoá của thế giới (Phần 1)

Dãy Himalaya hùng vĩ không chỉ là đích đến của những người leo núi mạo hiểm từ khắp nơi trên thế giới mà còn là nơi cư trú của một trong những tộc người đặc biệt nhất: Người Sherpa.

13 giờ trước gowin99 - Xã hội

Phân bón Cà Mau lần thứ 6 liên tiếp nhận Giải thưởng thương hiệu Quốc gia

Ngày 4/11, tại Hà Nội, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương đã tổ chức Lễ công bố sản phẩm đạt Thương hiệu Quốc gia Việt Nam năm 2024. Tại chương trình, Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (Phân bón Cà Mau, Hose: DCM) tự hào nhận vinh danh “Thương hiệu Quốc gia năm 2024”.

13 giờ trước Cần biết

Nghệ nhân trà Nguyễn Cao Sơn đạt 6 giải thưởng lớn tại Cuộc thi Trà thế giới AVPA

Nghệ nhân trà Nguyễn Cao Sơn và chặng đường ghi dấu ấn của hành trình trà Việt Nam tại sân chơi lớn cùng các nhà sản xuất thế giới sau sự khẳng định uy tín tại cuộc thi Trà Thế Giới AVPA đầu tiên được tổ chức vào năm 2018

16 giờ trước Cần biết

Vinakit khẳng định vị trí số 1 tủ bếp inox với lễ ra mắt sản phẩm tủ bếp inox CNC 2025

Đột phá mới trong công nghệ và thiết kế, tinh tế, tỉ mỉ từng đường nét là đánh giá chung của nhiều khách mời khi tham dự buổi lễ ra mắt sản phẩm tủ bếp inox CNC 2025 của thương hiệu tủ bếp Vinakit. Buổi lễ đánh dấu cột mốc phát triển, khẳng định vị trí dẫn đầu của thương hiệu trong ngành thiết kế nội thất nhà bếp. Sự kiện có sự tham gia của đông đảo khách mời, chuyên gia, kiến trúc sư và nhiều đối tác lớn của Vinakit trong ngành nội thất.

16 giờ trước Cần biết

Điều động, bổ nhiệm Phó Giám đốc Công an tỉnh Phú Thọ làm Giám đốc Công an tỉnh Khánh Hòa

Chiều 4/11, tại Công an tỉnh Khánh Hòa, thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Công an; Trung tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng đã trao quyết định của Bộ trưởng Bộ Công an về việc điều động, bổ nhiệm Đại tá Nguyễn Hữu Phước, Phó Giám đốc Công an tỉnh Phú Thọ, đến nhận công tác, giữ chức Giám đốc Công an tỉnh Khánh Hòa.

1 ngày trước Xã hội

Tạp chí điện tử gowin99 và Phát triển trao Quyết định bổ nhiệm cán bộ

Chiều ngày 4/11, Tạp chí điện tử gowin99 và Phát triển tổ chức Lễ Công bố Quyết định bổ nhiệm cán bộ của Chủ tịch Hội đồng Quản lý, Tổng Biên tập.

1 ngày trước Phát triển

GS. Jens Juul Holst - Hành trình từ VinFuture đến Time 100

Một năm sau khi nhận giải VinFuture 2023, GS. Jens Juul Holst tiếp tục được tạp chí Time bầu chọn vào danh sách 100 người ảnh hưởng nhất thế giới lĩnh vực sức khỏe. Ông không ngừng truyền cảm hứng với những chia sẻ sâu sắc về nghiên cứu hormone GLP-1. Phát hiện đột phá này đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi lần đầu tiên con người có thể thay đổi cục diện trong cuộc chiến điều trị tiểu đường và béo phì.

1 ngày trước Cần biết

d__2.＀⬀() --- 引发异常的上一位置中堆栈跟踪的末尾 --- 在 System.Runtime.ExceptionServices.ExceptionDispatchInfo.Throw() 在 System.Runtime.CompilerServices.TaskAwaiter.HandleNonSuccessAndDebuggerNotification(Task task) 在 System.Runtime.CompilerServices.TaskAwaiter.GetResult() 在 SuperGroup.Core.Start.FileNotFoundHandle.d__1.＀伀() --- 引发异常的上一位置中堆栈跟踪的末尾 --- 在 System.Runtime.ExceptionServices.ExceptionDispatchInfo.Throw() 在 System.Runtime.CompilerServices.TaskAwaiter.HandleNonSuccessAndDebuggerNotification(Task task) 在 System.Runtime.CompilerServices.TaskAwaiter.GetResult() 在 SuperGroup.Core.Bootstrapper.d__18.＀ꠀ()