"...Thấm thoát thế mà đã 47 năm trôi qua, tôi nhớ như in ngày hôm đó, ngày 28 tháng 8 năm 1945, tại sao tôi nhớ vì đó là thời khắc lịch sử phải được tính từng phút một. Năm đó tôi bước vào tuổi băm ba ...
Chính phủ cách mạng lâm thời họp tại Bắc Bộ phủ để quyết định ngày lễ ra mắt quốc dân đồng bào, hôm đó tôi có việc cần phải giải quyết gấp, nên đến nơi thì phiên họp vừa giải tán, vừa bước lên mấy bậc thềm, tôi theo Cụ Tố vào phòng họp. Cụ Hồ ngồi nhìn tôi, cặp mắt rất sáng , cặp mắt mà về sau này nhân dân cả nước đồn rằng có bốn con ngươi. Cụ hỏi tôi với giọng Nghệ pha, rất giống giọng cụ Phan bội Châu mà có lần tôi được nghe :
- Chính phủ lâm thời quyết định làm lễ ra mắt quốc dân đồng bào vào ngày mùng 2 tháng 9, chú có đảm đương được việc tổ chức buổi lễ không ?
Tôi tính rất nhanh trong đầu : tháng 8 có 31 ngày, như vậy là chỉ còn 4 ngày nữa thôi , tôi suy nghĩ cân nhắc trong từng phút, hình dung ra tất cả những khó khăn như núi mà tôi phải vượt qua ...để tổ chức được một ngày đại lễ như vậy, trong khi mình chỉ có hai bàn tay trắng . Tôi nói với cụ Hồ:
- Thưa Cụ, việc cụ giao là quá khó vì gấp quá. Cụ Hồ nói ngay :
- Có khó thì mới giao cho chú chứ .
Tôi nói với ông cụ :
-Thưa Cụ, Cụ đã nói vậy, con xin nhận nhiệm vụ, con xin hứa sẽ cố gắng hết sức để hoàn thành trọng trách.
Cụ Hồ đứng lên bắt tay tôi, dáng bộ gương mặt nom rất vui vẻ, bằng lòng :
-Thế thì chú trở về bắt tay ngay vào việc đi, đến sáng ngày kia chú đến đây báo cáo với tôi công việc được tiến hành như thế nào.
Tôi chào cụ ra về, lòng rạo rực lâng lâng, nhưng khi vừa xuống hết những bậc thềm rộng thênh thang ở Bắc Bộ phủ, tôi chợt nghĩ ra một điều, tôi liền quay trở lại phòng họp, cụ Hồ vẫn còn đứng đó, Cụ hỏi ngay:
- Chú còn cần gì nữa ?
- Thưa cụ, để hoàn thành trọng trách xin Cụ trao cho con một quyền.
- Quyền gì chú cứ nói đi.
-Thưa Cụ, quyền được huy động tất cả những gì cần thiết cho buổi lễ về người cũng như về của.
- Được tôi trao cho chú cái quyền đó, nếu ai hỏi huy động theo lệnh của ai, cho phép chú được trả lời : "theo lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh " .
Công việc đầu tiên là tôi thảo một thông cáo ngắn gọn nội dung như sau : " ngày 2 tháng 9 năm 1945 , Chính phủ cách mạng lâm thời sẽ làm lễ ra mắt quốc dân đồng bào Tuyên ngôn độc lập tại vườn hoa Ba đình. Đồng bào nào có nhiệt tâm muốn đóng góp sức người, sức của vào việc tổ chức ngày lễ lịch sử trọng đại này, xin mời đến hội quán Trí Tri phố hàng Quạt gặp ban tổ chức. Thông báo được gửi ngay đến tất cả các báo hàng ngày yêu cầu lên trang nhất và đã có " biết bao anh hùng, liệt nữ đóng góp tiền ,vàng, vải vóc, gỗ ván. Nhiều người từ chối không lấy giấy biên nhận..." Tôi mời mọi người dự cuộc họp chớp nhoáng và đưa ra ý kiến về việc cần thiết trước tiên là phải dựng một lễ đài Độc lập thật đẹp, thật lớn, thật uy nghi, xứng đáng với ngày lịch sử trọng đại . Một người trạc ngoài 30 , ăn mặc lối nghệ sĩ , đeo kính trắng, bước ra nói :
- Tôi là họa sĩ Lê Văn Đệ , tôi xin tình nguyện nhận việc lễ đài, trưa nay tôi sẽ mang bản phác thảo lễ đài đến ban tổ chức xem xét.
Lễ đài độc lập là một công trình kiến trúc tuy dựng gấp tạm thời nhưng phải đạt những tiêu chuẩn không thể thiếu của nó như sự vững chắc , sự hài hòa công trình với tổng thể, nói ví dụ như nếu không vững chắc , mấy chục con người đứng lên , nó đổ sụp xuống thì ngày lễ coi như thất bại . Bởi vậy cần kiến trúc sư phối hợp với anh . Một người trẻ tuổi ăn vận chỉnh tề, từ trong đám đông bước ra , tự giới thiệu :
- Tôi là kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh, cùng hoạt động trong hội gowin99 cứu quốc với anh Phạm Văn Khoa. Hôm qua tôi được anh Khoa cho biết ý đồ của ban tổ chức, tôi đã vẽ xong bản đề án thiết kế lễ đài.
Anh Quỳnh trải cuộn giấy can cầm sẵn trên tay lên mặt bàn, đó chính là toàn cảnh lễ đài độc lập mà sau này chưa được nhìn thấy in hình trên báo chí. Bản vẽ thật đẹp, thật chi tiết tỉ mỉ với tổng thể vườn Ba Đình, vị trí dựng lễ đài, chiều cao, chiều rộng, mặt bằng, mặt cắt ngang, cắt dọc lễ đài, độ lớn các xà gỗ, tổng diện tích mặt ván ốp lát v.v... Sau khi nghe anh Quỳnh thuyết trình , tôi xem xét , cân nhắc rồi đặt bút ký duyệt bản thiết kế, đóng dấu ban tổ chức, tôi nói với anh Lê Văn Đệ và anh Ngô Huy Quỳnh :
- Ban tổ chức quyết định giao việc này cho hai anh, các anh cần gì chúng tôi sẽ lo chạy đầy đủ . Hiện nay chúng tôi có một kho ba ngàn thước len đỏ, cần dùng bao nhiêu các anh cứ lấy dùng . Lễ đài phải được dựng xong trong vòng 48 giờ đồng hồ đúng 5 giờ sáng ngày mùng 2 tháng 9 tôi sẽ đến nghiệm thu . Chúc các anh hoàn thành nhiệm vụ .
Sáng ngày 31 tháng 8, tôi đến Bắc Bộ phủ gặp cụ Hồ như Cụ đã chỉ thị. Sau khi nghe tôi báo cáo ngắn gọn, đầy đủ về tất cả mọi việc có liên quan tới ngày lễ. Cụ nói giọng hết sức nghiêm trang :
- Chú phải nhớ ngày mùng 2 tháng 9 tới, sẽ là một ngày lịch sử. Đó là ngày khép lại cuộc cách mạng tháng 8 và ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Trái tim người lính
