Sư đoàn được tung vào chiến trường miền đông nam bộ, trong thời điểm có ý nghĩa nhất, có tính quyết định nhất trong công cuộc giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước.

Trận đánh đồi Tràn ngày 31/3/1975, của tiểu đoàn 5 là trận đánh đầu tiên đã giành chiến thắng giòn giã, bên cạnh đó cũng có một số đồng chí hy sinh và bị thương. Kế hoạch tiếp theo đơn vị sẽ đánh vào chi khu quân sự Túc Trưng, nhưng đến giờ phúp chót được thay đổi. Đơn vị được lệnh chuyển hướng khẩn trương hành quân chuẩn bị đánh quân địch ở thị xã Xuân Lôc- Long Khánh.

Sau 2 ngày đêm vượt núi băng rừng chúng tôi cũng đến vị trí tập kết. Trong 2 ngày đó khi vượt qua cầu Là Ngà là dấu ấn không thể nào quên của mỗi người lính trung đoàn 270. Khi chuẩn bị vượt cầu được cấp trên thông báo đây là địa bàn đơn vị bạn mới giải phóng ngày hôm qua. Mùi thuốc súng còn khét lẹt, đây đó vẫn còn những đám cháy- lửa cháy bập bùng trong đêm tối. Lệnh của chỉ huy khẩn trương vận động, cả tiểu đoàn chạy, chạy đến nghẹt thở với quảng đường trên 3km, càng chạy bầy chó trong làng xông ra sủa càng dữ. Đại đội 8 là đại đội hỏa lực- pháo cối đi cùng chạy theo các đại đội bộ binh muốn đứt ruột luôn.

Sau khi đến vị trí tập kết, các đơn vị làm công tác chuẩn bị cho trận đánh. Đồng chí Lê Khắc Chín đại đội trưởng cùng đồng chí chính trị viên quán triệt mục đích yều cầu của trận đánh, đồng thời công bố trong trận đánh này đồng chí nào chiến đấu dũng cảm, sẽ được kết nạp đảng tại trận. Trong trận đánh địch ở thị xã Xuân Lộc- Long Khánh 3 đồng chí của đại đội 8 được kết nạp đảng tại trận đó là: đồng chí Thái Ngọc Đương, đồng chí Tá Lê thuộc trung đội 12,7ly. Đồng chí Trinh tiểu đội trưởng tiểu đội DKZ.

Sau khi trinh sát tiểu đoàn, trung đoàn bò vào căn cứ của địch kiểm đếm từng ụ súng, từng lô cốt....... của địch. Đêm hôm sau các đồng chí trinh sát trên dẫn các đồng chí chỉ huy các cấp gồm: đồng chí Nguyễn Thế Vân trung đoàn trưởng trung đoàn 270, các đồng chí tiểu đoàn trưởng 4- 5- 6 bò vào thị xã Xuân Lộc kiểm tra thực tế một lần nữa. Sau khi kiểm tra xong ngày 06/4 trung đoàn cho đắp sa bàn và giao nhiệm vụ các mũi, các hướng cho các đơn vị. Tiểu đoàn 5 tăng cường cho trung đoàn 266- sư đoàn 341 đánh hướng chủ yếu.

Đúng 5 giờ sáng ngày 09/4/1975 một trận bão lửa trút lên đầu quân thù trong thị xã Xuân Lộc. Đủ loại pháo: pháo 130, pháo 85 rồi pháo 155, 105 có cả pháo 37ly 2 nòng của trung đoàn 55- f341, pháo quân đoàn, pháo thi nhau trút lửa lên đầu quân thù. Sau 45 phút pháo bắn tiêu diệt và bắn chế áp. Vừa ngưng tiếng pháo theo hợp đồng, đồng chí Bút tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 5 bắn 3 phát pháo hiệu đỏ lên trời. Lệnh tấn công bắt đầu- bộ đội ào ạt xung phong. Đại đội 5 tiểu đoàn 5 đánh hướng chủ yếu, đánh cửa mở. Tại đây một cuộc chiến vô cùng khốc liệt, trung đội bộc phá ống được lệnh đánh phá hàng rào dây thép gai của địch. Với hệ thống hàng rào nhiều từng nhiều lớp, nào là hàng rào kép, hàng rào đơn, hàng rào bùng nhùng, nhưng các đồng chí đã dũng mãnh ôm bộc phá ống đánh hết hàng rào này đến hàng rào khác dưới làn đạn dày đặc đủ các loại của địch từ M72, M79, rồi đại liên, tiểu liên AR 15, pháo từ núi Thị, pháo trong thị xã bắn ra dữ dội vào đội hình của đại đội 5. Tuy vậy trung đội bộc phá ống vẫn anh dũng xông lên, đồng chí trước ngã xuống, đồng chí sau lại ôm khối bộc phá xông lên, bộc phá ống dài 1,5m nặng 10kg. Có trường hợp bị thương nặng vẫn gắng hết lấy sức bình sinh, nghiến răng đẩy bằng được ống bộc phá vào hàng rào rồi giật nụ xòe kích khối bộc phá phát nổ, vâng anh không đủ sức chạy trở lại, anh đã anh dũng hy sinh. Khó khăn nhất là đánh phá hàng rào bùng nhùng, khi bộc phá nổ hàng rào bay lên cao rồi hàng rào rơi xuống, bộc phá không cắt đứt được hàng rào. Đến giờ xung phong nhưng đại đội 5 vẫn loay hoay chưa phá được hàng rào cuối cùng và lúc này bộc phá ống đã hết. Đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn đại đội trưởng đại đội 5 tức giận mắt long lên đỏ ngầu, tay phải cầm khẩu súng ngắn k54 vung lên:" các đồng chí đảng viên hãy xông lên nằm lên giây thép gai làm cầu cho bộ đội xung phong". Ngay tức khắc không đắn đo đồng chí Hồ Viết Sửu đại đội phó nằm lên giây thép gai làm cầu cho bộ đội xung phong. Đồng chí Hồ Viết Sửu anh dũng hy sinh trên mình chi chít đạn, đồng chí Sửu chưa vợ quê ở Hưng Nguyên, Nghệ An, hiện nay ở quê nhà không còn ai. Đồng chí Sửu hy sinh trong niềm thương tiếc vô hạn của đồng chí đồng đội. Trong trận này đại đội 5 tổn thất nặng nề, ban chỉ huy đại đội 4 đồng chí cả bốn đồng chí đều bị thương và hy sinh: đồng chí Sửu đại đội phó hy sinh, đồng chí Hường chính trị viên bị thương cụt chân, đồng chí Hoàn đại đội trưởng bị viên đạn AR 15 bắn xuyên má, đồng chí Chu Lan chính trị viên phó bị thương ở chân. Tuy 2 đồng chí Hoàn và Chu Lan bị thương nhưng các đồng chí không rời trận địa vẫn ở lại chỉ huy đơn vị. Lúc này anh em nói với nhau đại đội 5 vô cùng khó khăn, nhiều đồng chí phơi áo trước hàng rào. Phơi áo trước hàng rào là tiếng lóng của lính, nghĩa là nhiều đồng chí hy sinh và bị thương trước cửa mở.

Tiểu đội DKZ và 12,7 của đại 8 tăng cường cho đại đội 5 đã chiến đấu rất dũng cảm, các khẩu đội đã tiêu diệt các lô cốt các ổ hỏa lực mạnh của địch tạo điều kiện cho đại đội 5 hoàn thành nhiệm vụ. Tiểu đội đồng chí Bùi Văn Quốc thuộc đại đội 5 có 13 đồng chí nhưng 12 đồng chí hy sinh và bị thương, đồng chí Quốc chiến đấu rất dũng cảm đã được kết nạp đảng tại trận.

9 giờ 30 phút ngày 09/4/75 đồng chí Phạm Lê Canh chiến sỹ đại đội 5 đã cắm lá cờ giải phóng lên nóc tỉnh trưởng Long Khánh ở thị xã Xuân Lộc.

Hướng đại đội 7 bên trái cách đại đội 5 khoảng 200m, sau khi đại đội 7 vượt qua hàng rào dây thép gai lại gặp ngay dãy hầm chống tăng ngập đầy nước. Khi đại đội vừa nhảy xuống hầm để vượt qua thì bị lộ, pháo cối đủ loại cấp tập vào đội hình, một số đồng chí hy sinh và bị thương, gần 30 phút sau đơn vị mới vượt qua được.

Hướng đại đội 6 bên phải cách đại đội 5 khoảng 300m, sau khi vượt qua được hàng rào dây thép gai đã dũng mãnh tiến vào thị xã. Đồng chí Lê Đình Quế trung đội trưởng đội 3 đại đội 6 là trung đội thọc sâu, lúc 9 giờ ngày 09/4 đã vượt qua sân bay Cáp Răng tiến đến đường tàu. Ở đây địch xây dựng hệ thống phòng ngự rất kiên cố, gồm bao cát chất đầy trên những tấm cu vơ hoặc tấm lát của sân bay giã chiến. Phía trước là hàng rào dây thép gai dày đặc. Trung đội của đồng chí Quế chiến đấu rất dũng mãnh, rất ngoan cường nhưng không thể chọc tuyến phòng ngự này, lúc này trung đội 3 tiến- lui đều không được. Trung đội 3 đại đội 6 bị địch bao vây, mãi đến ngày 11/4 khi sư đoàn kéo pháo 85ly và pháo 37ly 2 nòng vào sát tuyến phòng thủ của địch, pháo ta bắn cấp tập để giải vây, lúc đó trung đội đồng chí Quế mới rút ra ngoài được.

Trung đội cối 82 ly bám sát đại đội 5 khoảng 100m trên hướng chủ yếu, có nhiệm vụ bắn chi viện trực tiếp cho đại đội 5. Khi đại đội 5 khó khăn không vượt qua được hàng rào kẽm gai, đồng chí Chín đại đội trưởng đại đội 8 lệnh trung đội cối vận động sang phải tìm đường đột kích vào thị xã. Lúc này tất cả nằm xuống mương nước quan sát, từ hàng rào đến thị xã phải vượt qua bãi trống rộng khoảng 150m. Tôi thấy ngôi nhà 2 từng có cột ăng ten, tôi nghĩ chắc đây trung tâm chỉ huy của địch, tôi dương khẩu B41 bắn- tôi đã bắn trúng ngôi nhà sao vẫn không có động tĩnh gì, bắn thêm phát nữa cũng vậy, tôi nghĩ chúng chạy mất tiêu rồi sao không thấy chúng bắn trả nhỉ? Trung đội cối vốn có tiểu đội B41, tôi là xạ thủ B41, sau khi tiểu đội B41 chuyển về các đại đội bộ binh tôi vẫn ở lại trung đội cối. Khi bước vào trận đánh Xuân Lộc tôi được giao khẩu B41 nhưng thuộc quân số trung đội cối. Sang trái khoảng 100m chúng tôi lọt vào vườn cà phê bên cạnh có ngôi nhà nhỏ. Phía trước là hàng rào đơn cao 2m, cả trung đội loay hoay chưa biết vào thị xã bằng cách nào, vì trung đội cối không có bộc phá ống như bộ binh. Tôi nhìn lại thấy có cái thang ở ngôi nhà, tôi quay lại vác thang gác vào hàng rào, đồng chí Chín đại đội trưởng hô to:" đảng viên lên trước, đoàn viên lên sau tất cả xung phong" trung đội cối nhanh chóng trèo qua thang ào ạt xông lên. Khi vào thị xã địch đã rút chạy từ trước, đồng chí Chín lệnh lùng sục, tôi vác khẩu B41 dài lê thê nên không vào các căn nhà, vì gặp địch bắn sao được mà tôi theo trục đường tiến lên. Phía trước có ngôi nhà cao từng rất đẹp, đồng chí Chín đại đội trưởng lệnh tất cả tiến lên, đồng chí nào lên trước bắt sống tên tỉnh trưởng sẽ được tặng thưởng huân chương. Lính đại đội 8 chậm chân, phía trước cách chúng tôi khoảng 50m, có 6- 7 lính đại đội 6 tăng tốc chạy vào nhà dinh tỉnh trưởng. Sau đấy không lâu địch bắt đầu tổ chức phản công, địch đâu lắm thế? Địch phía trước, rồi bên phải, bên trái, địch từ trên gác cao, từ các cửa sổ bắn ra dữ dội vào đội hình quân ta. Cuộc chiến khốc liệt- một cuộc sinh tử lần thứ 2 trong sáng nay bắt đầu. Tiếng súng cả 2 bên như: tiếng nổ ùng oàng của B40, B41, tiếng nổ thùng thùng của 12,7ly, AK điểm xạ 2 phát một, tiếng lựu đạn. Tiếng súng của địch nào là M79, M72, tiếng thùng thùng của 12,8ly, tiếng AR 15........... nổ vang trời. Có nơi vì gần quá nên đã đánh giáp la cà, tiếng la hét, tiếng binh khí va chạm nhau đến rợn người. Ta và địch giành nhau từng ngôi nhà, góc phố, con hẽm. Đánh nhau trong khu đô thị thật phức tạp vì mỗi đại đội chỉ có một máy 2w- 71 của Trung Quốc, nên chỉ huy rất khó khăn.

Địch dồn toàn bộ lực lượng ra phản công trên toàn tuyến, địch quá đông, có những mũi, những hướng địch ở thế áp đảo. Để bảo toàn lực lượng có một số nơi được lệnh rút ra ngoài thị xã.

Tôi đang đứng trong thị xã thấy phía trước bên trái cách tôi khoảng 50m một bộ phận lính đại đội 6 và đại đội 8 chạy ra khoảng trống cố gắng đến hàng rào giây thép gai. Địch từ thị xã bắn ra như vãi đạn, có một số đồng chí ngã khụy giữa bãi đất trống, nhưng đa số đã ra tới hàng rào an toàn. Lúc này tôi đang đứng xớ rớ trong thị xã, nghĩ bụng chạy ra hướng bãi trống là chết chắc. Đang phân vân rút hướng nào vừa lúc đó tôi thấy anh Lê Hồng Sơn trợ lý tác chiến tiểu đoàn 5 mang khẩu súng ngắn k54. Địch đuổi gần đến nơi rồi tôi thấy súng ngắn là tôi không ưa vì loại súng này đánh đấm cái gì, phải là AK cơ. Nhưng bù lại anh Sơn lính nhập ngũ năm 1968 đã kinh qua nhiều chiến trường nên ông này có nhiều kinh nghiệm đây. Không ai nói năng gì, anh Sơn lặng lẽ nghiêng người đi men theo nhà dân tôi bước theo sát gót anh với khẩu B41 và 2 viên đạn. Đi hết nhà dân cách hàng rào khoảng 70m, lúc này địch đang tập trung bắn dữ dội vào hướng khác chúng không phát hiện ra 2 chúng tôi. Đến hết khu nhà dân anh Sơn cùng tôi chạy nhanh ra hàng rào an toàn.

Nói thêm số anh em đại đội 6 khi vào được dinh tỉnh trưởng, sau đó địch bắt đầu phản công, 6- 7 đồng chí trên bị địch bao vây không rút ra được. Các đồng chí đã chiến đấu rất dũng cảm và anh dũng hy sinh.

Khoảng 11 trưa tôi vừa ra thấy thằng Bùi Quốc lính đại đội 5 mắc võng bên bụi tre, đang nằm đu đưa. Tôi nói Quốc ơi vô thị xã tao lấy được ít chiến lợi phẩm:" ít bột ngọt loại 2,5 gam và ít thuốc bổ, thân lắm tao mới cho mày- mày uống lấy sức chiều vô thị xã đánh nhau tiếp. Tôi mở gùi lấy cho nó một chai cở 150cc, nó nhìn thấy chữ" thuốc bổ" to tướng rồi đọc hàng chữ li ti như con kiến phía dưới, bỗng nó cười vang:" Hoa ơi mày cho tao thuốc phụ nữ kinh nguyệt không đều khi trồi khi trụt à" tôi nhìn vào vỏ chai đúng vậy, tôi nói đại cho đỡ xấu hổ:" thuốc bổ mà, cứ uống đại vô, không bổ ngang thì bổ dọc" tức khí tôi lột cái gùi bằng bao cát Mỹ tìm vứt hết thuốc bổ đi, nó cũng vậy vứt luôn, cả 2 cùng cười.

Trận đánh buổi sáng ngày 09/4/1975 vào thị xã Xuân Lộc- Long Khánh của tiểu đoàn 5 và trung đoàn 270 là một trận đánh đầy máu lửa. Tuy một số mục tiêu của địch ta chưa đánh chiếm được như nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên ta đã tiêu diệt được nhiều sinh lực địch, phá hủy nhiều xe pháo, nhiều kho tàng và phương tiện chiến tranh của địch, đã làm cho địch thất điên bát đảo. Đây là bài học kinh nghiệm cho trận đánh buổi chiều ngày 09/4/75.

Theo Trái tim người lính