Các anh em họp bàn với nhau, thế này phải đến nương tựa vào ông Trê, xin tá túc và bảo vệ, gặp ông Trê, ngỏ lời, ông Trê vui vẻ nhận lời, được đôi ngày, ông Trê không bắt mồi được, đói bụng tợp 5,3 chú ròng ròng…mấy anh em xem mòi không ổn, bỏ đi, đến nương tựa bác cá lóc bông, Bác lóc bông cũng OK, nhưng sau đó vẫn như ông Trê, khi đói cũng tợp lai rai…sau cùng cả bầy đến gặp chú cá Tra…chú cá Tra vui vẻ nhận lời và an ủi : “ các cháu cứ ở đây với chú, chú bảo vệ cho, có đói thì chú thà ăn cứt, chứ không ăn thịt mấy cháu…….

Hôm rày, nhiều bài viết về cá, tôm, các món ăn , nhậu vào mùa nước nổi này, đặc biệt là con cá linh…nếu không kể về con cá ròng ròng là một thiếu sót .

Sáng nay 12/9, ở cái chợ quê và nhỏ gần nhà có bán cá ròng ròng, giá 20.000 đồng/100 gram, làm sực nhớ :

So với cá linh thì cá ròng ròng ngon hơn nhiều, độ ngon cá ròng ròng ngon 10, cá linh ngon 4 thôi…cá ròng ròng theo tôi biết chỉ có 2 cách ăn : mắm kho và kho lạt xã,ớt. Con cá linh phải móc hầu (lấy ruột) nên làm mất thì giờ, còn cá ròng ròng mua sống mang về đâm vài trái ớt bỏ vào thau, cá sẽ ói ra hết những gì trong bụng và chết dần…thế là nấu nướng…

Bạn Phây Phan Thuy có nhắc thời Đệ nhất cộng hòa , Tổng thống Ngô Đình Diệm cấm đánh bắt cá ròng ròng, ai mang cá ròng ròng ra chợ bán, các thầy Cảnh sát bắt gặp là cho đổ hết xuống sông…việc đổ cá xuống sông không phải là cứu cá, là ngăn chận việc bắt cá ròng ròng tiếp theo…nghe nói bên Cao Miên thời Quốc vương Sihanouk lại nghiêm khắc hơn, phạt tù những người bắt cá trái mùa, kể cá lúc cá còn mang trứng….

Vào đầu tháng 5 âm lịch, có những cơn mưa già, nước dưới sông chuyển sang màu đỏ, màu của phù sa ( gọi là nước quây) là những con cá lóc, trê. rô từ những sông cái, sông con tìm cách lên các ao, hồ ngoài đồng, sau vườn…nước nhiều thì lội, không nước thì trườn…đến đúng nơi làm ổ đẻ con…Giữ đàn con, lúc nào cũng có cá đực và cá cái, con đực lúc nào cũng nhỏ hơn con cái, chúng giữ con đến khi con lớn, tự kiếm ăn được mới thôi, gọi là tẻ bầy…

Bắt cá ròng ròng có nhiều cách, ngày xưa ở quê, 5,3 nhà có 1 giàn đăng, đó chuyên đuổi cá ròng ròng, gọi là thế chứ đăng này còn bắt nhiều cá khác, chứ không phải cá ròng ròng…họ bắt ăn chứ không phải bán, vì cá ăn ngon quá…Mùa nước nổi, họ đi xuồng với dàn đồ nghề này, tìm gặp ròng ròng là bắt…ngày nay với giàn lưới cước ny long, cách bắt dễ dàng hơn nhiều…

Có những người không bắt ròng ròng mà chuyên bắt cá lóc cha, cá lóc mẹ bằng cách đón đường đi ăn của bầy ròng ròng, họ bắt con dế, hay con nhái móc vào cần câu cặm…dẫn con đi ăn, gặp dế hay nhái nhảy nhót, là cá lóc táp …dính câu, để bảo vệ đàn con, 2 con cá lóc đều bị bắt cả, dĩ nhiên đàn cá ròng ròng sẽ bị các con cá lớn tiêu diệt hết…Đâu khoãng năm 1985-1990 chi đó, trên Báo Tuổi Trẻ, có 1 mục gọi là Túi Khôn Loài Người, có kể 1 chuyện là Khi gặp bầy ròng ròng, bắt 1 con vịt con, buộc lưỡi câu dưới bụng con vịt …nhấp nhấp trước bầy cá ròng ròng, vì bảo vệ đàn con, cá lóc táp con vịt bị dính câu…trong vòng mươi phút cặp cá bố mẹ bị tóm gọn….Tôi có viết bài phản bác gọi là Túi hại chứ không phải khôn, ăn như thế là tiêu mẹ cái bầy cá ròng ròng con, bầy nhỏ vài ba ngàn con, bầy lớn cũng mươi ngàn….Bài viết không có hồi âm….

Vào trước 30/4/1975, ở các chợ lớn , nhỏ miền Nam vẫn cấm việc bắt cá ròng ròng bán, các thầy cảnh sát đi tuần chợ bắt gặp là phải đổ cá xuống sông ngay, trong chợ …người dân quê bắt được cua ốc, chuột đem ra chợ bán, người thu thuế hoa chi không có góp tiền chỗ…vì đây là loài có hại cho nhà nông…chánh sách khuyến nông rất rõ ràng…bây giờ thu ráo cả…không tha em nào….

Cách nay mấy tháng, khi dịch Covid chưa nghiêm trọng, chưa có chỉ thị 15,16 ( trước lễ 30/4), mỗi 5 giờ sáng là tôi ngồi bàn cà phê với mấy anh bạn già ở Vàm Xẻo Tre (bờ Hội An Đông- Lấp Vò- Đồng Tháp), cách nhà chừng 100 m đường chim bay, đi vòng cầu chùa Xẻo Tre mất 500 m, hôm đó nghe anh Tám My kể chuyện đi xiệc cá : Buổi chiều, trong nhà hết thức ăn, trưa anh quảy bình ắc quy và vợt ra đồng xiệc cá, trong cái mương gặp 1 bầy ròng ròng khá đông, thế là đến gần đưa vợt điện xuống, lượm 2 con cá lóc bố mẹ, mỗi con chừng 300 gram, bỏ đôi cá vô giỏ đeo bên hông, chiều chẳng những có thức ăn mà còn thức nhậu nữa, đi tiếp theo con mương…chừng 15 phút sau anh trở lại chỗ bầy cá ròng ròng…thì ôi thôi…cá rô đồng, vây lấy bầy cá ròng ròng ăn thỏa thích, nếu kéo dài chừng 10,15 phút nữa thì bầy ròng ròng tiêu hết, ngồi trên bờ mương, anh suy nghĩ…mở cái giỏ bốc 2 con cá lóc liệng trả lại xuống mương…chừng 2 phút sau đám cá rô bị rượt đuổi mất tăm, bầy cá ròng ròng tề tựu lại bên cá bố mẹ….tiếp tục đi ăn móng…anh Tám Mi cũng đứng lên đi về nhà mà lòng thanh thản…..

Hôm nay là mùng 7 tháng 8 âm lịch, cách nay chừng vài mươi năm là nước nổi tràn đê, tràn cả đường làng…con nước năm nay ít quá, nước ròng vẫn sát mé bờ….thương và nhớ làm sao những mùa nước nổi……

13/9/2021

Theo Chuyện quê