Đài tưởng niệm ở trung tâm thành cổ Quảng Trị 

Trở lại vùng tuyến lửa Quảng Trị, Quảng Bình lần này, chúng tôi thực sự xúc động trước sự hy sinh gian khổ, sức chịu đựng phi thường, bền bỉ mà người dân nơi đây đã phải trải qua trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và càng cảm phục hơn trước sự đổi thay mau lẹ ở nơi này. Thành cổ Quảng Trị uy nghi, trầm mặc đổ bóng xuống dòng sông Thạch Hãn hiền hòa. Mùa hè năm 1972, tại nơi đây có khoảng 328.000 tấn bom đạn của giặc Mỹ đã dội xuống mảnh đất này. Trời và đất Quảng Trị đỏ rực một màu của máu và lửa, không một nhành cây, một ngọn cỏ nào có thể sống sót. Thế mà giờ đây, chính nơi đây là những thảm cỏ, những hàng cây xanh rờn, vươn lên trong cái nắng, cái gió, trải rộng mênh mông. Đến với mảnh đất Thành Cổ, có lẽ ai ai cũng cảm nhận được sự linh thiêng từ cỏ cây hoa lá, cho đến từng viên gạch, bởi tất cả đều thấm đẫm máu của các anh hùng liệt sĩ.

Cách Thành cổ chừng 3km, chúng tôi đến xã Triệu Thành, thăm nhà và dâng hương lên bàn thờ để tưởng nhớ cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, một người con anh hùng của quê hương Quảng Trị, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Xuôi về Cửa Việt, men theo đường 9 đến thành phố Đông Hà rồi rẽ phải theo quốc lộ 1 ra Quảng Bình. Đã nhiều lần ra thăm Quảng Trị, nhưng đây là lần đầu tiên tôi đi trên con đường này vào một buổi sáng mùa hè nhiều ánh nắng cùng một người bạn vừa là tài xế vừa là hướng dẫn viên. Không phải chỉ có cát trắng gió lào, con đường đưa tôi đi qua những cánh đồng rộng lớn với những đồng ruộng lúa non đang bén gốc lên xanh tốt. Trên đường đi, bạn giới thiệu cho chúng tôi một vùng từng là khu phi quân sự với những cánh đồng mênh mông nổi tiếng với hàng rào điện tử Mắc- na -ma- ra. Ngày nay, sự sống đã hồi sinh với những mái nhà yên ả giữa vườn cây trái xanh tốt. Cây cầu Hiền Lương bắc qua dòng Bến Hải trong chiến tranh là giới tuyến tạm thời ngăn chia hai miền Nam Bắc, giờ là một di tích lịch sử để người dân địa phương và du khách khắp nơi đến thăm và tìm hiểu thêm về một thời ngăn cách đôi bờ. Cái nắng mùa hè như làm trong xanh hơn, đẹp và hấp dẫn hơn dòng sông Bến Hải. Thiên nhiên quả thật đã ban tặng cho vùng đất này một bức tranh hoàn hảo. Những con đường uốn cong theo dọc bờ sông, hàng tre, cánh đồng, vườn cây, những ngôi nhà cứ hoà quyện với nhau tạo nên một hình ảnh thân quen, thanh bình, không còn dấu vết của cuộc chiến tranh tàn khốc nửa thế kỷ trước với bao bom mìn và sự huỷ diệt tàn khốc.

Tượng đài Mẹ Suốt

Xe vào địa phận Quảng Bình với những cồn cát trắng nối tiếp. Đây là nét đặc trưng của vùng đất này đem đến cho nó một vẻ đẹp riêng mà không nơi nào có được. Trên những cồn cát ấy bây giờ là cánh đồng điện gió rộng lớn men theo một quãng đường dài trên địa phận huyện Lệ Thuỷ. Điểm đầu tiên ở thành phố Đồng Hới mà chúng tôi tìm đến là tượng đài mẹ Suốt bên dòng sông Nhật Lệ. Câu chuyện về mẹ Suốt đã đi vào bài học tuổi thơ của những thế hệ học trò. Dòng sông có cái tên rất đẹp và thực tế còn đẹp hơn trong suy nghĩ của tôi trước khi đến đây. Tôi xúc động đứng bên tượng đài của mẹ, hình dung ra hình ảnh người mẹ với mái tóc bạc phơ nhưng mạnh mẽ, cúi người trên mái chèo để ngày đêm đưa bộ đội qua sông dưới bom đạn kẻ thù. Người Mẹ anh hùng ấy đã ngã xuống nhưng vẫn sống mãi trong lòng đất mẹ, bên dòng sông đầy ắp những chiến tích anh hùng mà mẹ đã bao lần “một tay lái chiếc đò ngang”.

Trên dòng Thạch Hãn

Thời gian ở Quảng Bình không nhiều, sau khi đi một vòng quanh thành phố Đồng Hới, chúng tôi đến khu du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng. Một khung cảnh hùng vĩ với những ngọn núi sừng sững , những hang động nối tiếp nhau. Trong gió ngàn Trường Sơn, trên dòng sông Son khi đi qua bến phà A, bến phà Nguyễn Văn Trỗi, của con đường 20 Quyết Thắng năm xưa , dường như tôi vẫn nghe vang vọng âm thanh của những đoàn quân ra trận ngày nào. Với khẩu hiệu “Sống bám đường, chết kiên cường, dũng cảm”, bộ đội các đơn vị chủ lực, địa phương và thanh niên xung phong đã bám trụ chiến đấu, hàng trăm người con của quê hương đã ngã xuống,  để hôm nay cho màu xanh của dòng sông Son, màu xanh cây trái ở đây hòa quyện, phát triển.

Một ngày với vùng đất Quảng Trị, Quảng Bình là một thời gian quá ngắn để khám phá. Cái ấn tượng đọng mãi trong tôi là màu xanh của nước, của trời và của cây lá, một màu xanh của sức sống trường tồn, là vẻ đẹp của đất nước, con người Việt Nam. Mặt trời trốn mình sau dãy Trường Sơn, để lại không gian một màu tím hồng vợi nhẹ. Tôi chợt khe khẽ hát câu hát: Về đây một màu xanh thương đến thế, ơi Quảng Bình, Quảng Trị quê hương…!