Vừa qua, tại lễ trao giải Cánh diều Vàng 2023, phim tài liệu “Bẫy” do ê-kíp Trung tâm Sản xuất và Phát triển Nội dung số (VTV Digital) đã được vinh danh là Phim tài liệu xuất sắc. Đây là lần thứ 3, phim tài liệu "Bẫy" được vinh danh ở một giải thưởng lớn. Nhà báo Hồ Trí chính là người phụ trách chính cho bộ phim này.
Mở đầu câu chuyện, nhà báo Hồ Trí cho biết, nếu không có những người đồng nghiệp, nhân vật và khán giả tôi sẽ không được đứng trên bục cao nhận giải thưởng như ngày hôm nay. Giải thưởng này tôi chỉ là đại diện, còn để tạo nên được bộ phim tài liệu “Bẫy” là công sức của rất nhiều người.
Bộ phim tài liệu “Bẫy” được phát sóng vào cuối năm 2022, tác phẩm giúp cảnh báo và định hướng trong bối cảnh lừa đảo trực tuyến và nạn buôn bán người xuyên biên giới trở nên báo động, đã tạo nên nhiều cung bậc cảm xúc cho người xem.
Nhà báo Hồ Trí (áo trắng thứ hai từ bên trái sang) trên sân khấu nhận thưởngChia sẻ về ý tưởng để triển khai đề tài, nhà báo Hồ Trí cho biết, anh và đồng nghiệp bắt đầu nghe ngóng được từ những mẩu thông tin nhỏ trên mạng gowin99 rồi qua những cuộc trò chuyện của mọi người rằng chỗ này, chỗ kia có người bị lừa đảo, bị mất tích. Nhưng đó là câu chuyện phiếm và mọi thông tin còn khá mù mờ. Để xác minh ê-kíp sản xuất đã dành nhiều thời gian tìm hiểu thông tin từ các nguồn khác nhau, cả trong và ngoài nước.
Và rồi ê-kíp đã quyết định lên đường và thực hiện những cảnh quay đầu tiên vào những ngày đầu năm 2022, sự mơ hồ đã dần dần được khơi thông. Mỗi bước đi lại phát hiện thêm những điều mới mẻ, càng đi càng có cái nhìn bao quát và cụ thể hơn. Thu nhặt từng dữ liệu để tạo thành một câu chuyện có logic, hợp lý và đúng sự thật.
Khi được hỏi, anh có nhận thấy liệu “Bẫy” sẽ trở thành một bộ phim "bom tấn" có sức lan tỏa và ảnh hưởng lớn hay không, nhà báo Hồ Trí tâm sự: “Chúng tôi làm không xác định là mình sẽ tạo ra một bộ phim bom tấn và chưa một tác phẩm nào được tạo nên bởi suy nghĩ đó. Chúng tôi luôn nghĩ đơn giản, đó là công việc của mình nên mình muốn làm và phải làm. Nghề báo vốn dĩ hơn người khác ở việc họ biết được sự thật và thậm chí còn là những người đầu tiên được chứng kiến sự thật. Và khi biết được một sự thật tàn khốc như thế mà không lên tiếng cũng là tội ác”.
Nhà báo Hồ Trí tại sự kiện lễ trao giải Cánh diều Vàng 2023Trong quá trình triển khai nhận thấy thông tin dày đặc, không thể chỉ gói gọn trong vài mẩu tin phản ánh hay một, hai bài phóng sự. Cả ê – kíp đã mất gần 8 tháng thực hiện, khi phim đóng máy, những tư liệu quay được đã thực sự trở nên đặc biệt bởi tính cảnh báo cao độ của nó và đã vô tình trở thành VTV đặc biệt. “Nói ra điều này để khán giả biết rằng chúng tôi không cố biến điều gì thành đặc biệt và không xuất phát điểm với mục tiêu đặc biệt, mà nó chỉ đơn thuần xảy đến như vậy mà thôi”, nhà báo Hồ Trí bộc bạch.
Đây là những thước phim về sự thật. Nó không có kịch bản để gò ép nhân vật và câu chuyện theo ý muốn của ê-kíp. Phim cũng không có đạo diễn, bởi nhân vật không diễn theo sự chỉ đạo của ai. Tất cả lựa chọn đều là của họ và nhiệm vụ của phóng viên chỉ là ghi lại sự thật đó. Việc tìm kiếm và tiếp cận được các nhân vật thậm chí còn khó hơn cả việc làm thế nào để quay được những hình ảnh trong phim. Bởi vậy công sức làm nên bộ phim không thể tính bằng số người, số ngày, mà bằng số phận con người.
Sau thời gian hậu kỳ cả ê- kíp đã thống nhất lựa chọn từ “Bẫy” để đặt tên cho phim của mình, đây vừa là danh từ và cũng chính là động từ. Hành vi và hành động để các nạn nhân “mắc bẫy” xảy ra từ trong nước đến quốc tế, các nhân vật đang rơi vào bẫy, bẫy của chính mình lẫn của những kẻ buôn người. Xót xa, nhiều nạn nhân biết là bẫy nhưng vẫn lao vào vì muốn thoát nghèo. Họ loay hoay trong bẫy, có người phải trả giá bằng cả mạng sống.
Điều khó khăn trong quá trình tác nghiệp không chỉ ở việc tác nghiệp ở bên kia biên giới mà là làm thế nào để ghi được hình ảnh ở bên trong các tổ chức tội phạm lừa đảo qua mạng và buôn bán người. Thay vì những lo sợ bị tội phạm bắt giữ, đánh đập hay thủ tiêu khi phát hiện có người thâm nhập vào để ghi hình thì ê-kíp đã phải nghĩ ra cách đối phó nếu giả thuyết đó xảy đến. Với ê-kíp, nếu chúng ta làm điều gì vì sự thật, vì nên làm và phải làm thì lúc đó chúng ta sẽ tự sản sinh ra vaccine để bảo vệ mình.
Những hình ảnh trích ra trong phim "Bẫy"Những nhân vật xuất hiện trong “Bẫy” phần lớn là các em ở độ tuổi đôi mươi, có một gia đình với hoàn cảnh rất đặc biệt, nạn nhân đã mất ở bên kia biên giới. Mặc dù mới ở tuổi 20 nhưng là lao động chính của gia đình, bởi mẹ không đủ sức lao động, bố bị thiểu năng trí tuệ, anh cả bị tâm thần, người e út học đến lớp 9 cũng vào bệnh viện tâm thần để điều trị thường xuyên.
Sau khi nạn nhân mất, cuộc sống gia đình càng rơi vào bế tắc. Nợ chồng nợ, bởi mang được tro cốt của em về được quê nhà thì cha mẹ phải vay mượn tứ phương với số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng. Nhưng may thay, sau khi phim lên sóng, cuộc sống của gia đình được khán giả gần xa đón nhận và chia sẻ. Căn nhà mới cũng đã được cất lên, nợ nần bước đầu cũng đã được trả xong. Gia đình còn dành một ít tiền từ mạnh thường quân để mua bò mua lợn, bắt đầu một cuộc sống mới kèm bao hi vọng tươi sáng hơn.
Sau khi bộ phim phát sóng, có lẽ nạn nhân rơi vào bẫy đã ít hơn. Nhiều bạn trẻ ở những địa phương đã phần nào hiểu được không có cái gọi là "việc nhẹ lương cao", chỉ cần biết gõ máy tính là lương có thể lên đến vài ngàn USD. Đặc biệt, sau khi phim lên sóng, chiến dịch giải cứu nạn nhân bên kia biên giới của các chính phủ càng diễn ra mạnh mẽ hơn. Riêng Việt Nam, Bộ Công an cũng đã phát đi nhiều cảnh báo liên quan đến nạn buôn bán người xuyên biên giới, nạn lừa đảo việc làm qua mạng và cũng đã vào cuộc triệt phá nhiều đường dây lừa đảo công nghệ cao.
Phim tài liệu “Bẫy” từng đoạt giải A Giải báo chí Quốc gia năm 2022Sau Giải Vàng của Liên hoan truyền hình toàn quốc lần thứ 41 và giải A báo chí Quốc gia năm 2022, phim tài liệu “Bẫy” do ê-kíp Trung tâm Sản xuất và Phát triển Nội dung số (VTV Digital) sản xuất tiếp tục được vinh danh là Phim tài liệu xuất sắc tại Cánh diều Vàng 2023.
Sự lan tỏa của phim đã giúp nhà báo Hồ Trí cũng như các thành viên trong ê-kíp sản xuất có thêm nhiều động lực để tiếp tục dấn thân với nghề và thấy được công việc của mình đã ít, nhiều mang lại giá trị cho gowin99 .
